________เมื่อวันที่ 4 สิงหาคม 2565 เวลา 09.30 น. สถาบันวิจัยมะเร็งท่อน้ำดี คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น ร่วมกับสำนักงานการวิจัยแห่งชาติ (วช.) ได้จัดพิธีมอบชุดตรวจคัดกรองพยาธิใบไม้ตับสำเร็จรูปชนิดเร็ว (OV-Rapid diagnosis test; OV-RDT) ให้แก่ กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข เพื่อใช้ใน “โครงการส่งเสริมสุขภาพประชาชนสุขภาพดี ถวายเป็นพระราชกุศลในวโรกาสเฉลิมพระเกียรติ สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง เนื่องในโอกาสมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา 90 พรรษา” โดยมี รศ.นพ.อภิชาติ จิระวุฒิพงศ์ คณบดีคณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยชอนแก่น กล่าวต้อนรับและกล่าวถึงความเป็นมา “การพัฒนาชุดตรวจOV-RDTเพื่อการแก้ไขปัญหาโรคพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้ำดีของมหาวิทยาลัยขอนแก่น” โดยมีผู้แทนส่งมอบชุดตรวจฯ ประกอบด้วย ศ.นพ.ณรงค์ ขันตีแก้ว รักษาการแทนผู้อำนวยการสถาบันวิจัยมะเร็งท่อน้ำดี คุณวราภรณ์ สุชัยชิต หัวหน้าภารกิจการวิจัยและนวัตกรรมของประเทศด้านการแพทย์และสาธารณสุข สำนักงานการวิจัยแห่งชาติ ศ.ดร.ไพบูลย์ สิทธิถาวร หัวหน้านักวิจัยผู้คิดค้นนวัตกรรม และ รศ.ดร.วัชรินทร์ ลอยลม เลขานุการและกรรมการสถาบันวิจัยมะเร็งท่อน้ำดี ผู้รับมอบชุดตรวจฯ ประกอบด้วย นพ.โสภณ เอี่ยมศิริถาวร รองอธิบดีกรมควบคุมโรค นพ.สมาน ฟูตระกูล ผู้อำนวยการสำนักงานป้องกันควบคุมโรคที่ 7 ขอนแก่น พญ.ศศิธร ตั้งสวัสดิ์ ผู้อำนวยการสำนักงานป้องกันควบคุมโรคที่ 8 อุดรธานี และ นพ.หัสชา เนือยทอง รองนายแพทย์สาธารณสุขจังหวัดมหาสารคาม ณ ห้องสิริคุณากร 4 ชั้น 2 อาคารสิริคุณากร สำนักงานอธิการบดี มหาวิทยาลัยขอนแก่น
________รศ.นพ.อภิชาติ จิระวุฒิพงศ์ กล่าวว่า “มหาวิทยาลัยขอนแก่นได้รับการสนับสนุนจากสำนักงานการวิจัยแห่งชาติ (วช.) ในการให้ทุนอุดหนุนการดำเนินงานวิจัยในการพัฒนานวัตกรรมชุดตรวจคัดกรองพยาธิใบไม้ตับสำเร็จรูป ชนิดเร็ว OV-RDT โดยจะได้มอบชุดตรวจคัดกรองดังกล่าวให้แก่กรมควบคุมโรค จำนวน 40,000 ชุด นำไปใช้สำหรับประชาชนในเขตป้องกันควบคุมโรคที่ 1, 2, 6, 7, 8, 9 และเขต 10 ประกอบด้วย เชียงใหม่ พิษณุโลก ชลบุรี ขอนแก่น อุดรธานี นครราชสีมา และ อุบลราชธานี เป็นการสนับสนุนให้ประชาชนเข้าถึงระบบบริการสาธารณสุขโดยง่าย สะดวก รวดเร็ว ซึ่งส่งผลให้การป้องกันควบคุมโรคในชุมชนมีความต่อเนื่องและมีประสิทธิภาพมากขึ้น เพื่อถวายเป็นพระราชกุศลในวโรกาสเฉลิมพระเกียรติ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวมหาวชิราลงกรณ บดินทรเทพยวรางกูร ทรงเจริญพระชนมายุครบ 70 พรรษา สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง เนื่องในโอกาสมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา 90 พรรษา ทั้งนี้ คณะนักวิจัยจากสถาบันวิจัยมะเร็งท่อน้ำดี ได้ดำเนินการพัฒนานวัตกรรมชุดตรวจคัดกรองพยาธิใบไม้ตับสำเร็จรูป ชนิดเร็ว OV-RDT สำหรับตรวจวินิจฉัยโรคพยาธิใบไม้ตับในชุมชน อย่างเต็มความสามารถ เพื่อให้สามารถนำไปใช้ให้เกิดประสิทธิภาพสูงสุดแก่ประเทศชาติต่อไป”
________คุณวราภรณ์ สุชัยชิต กล่าวว่า “สำนักงานการวิจัยแห่งชาติ ได้ให้ทุนอุดหนุนการดำเนินงานวิจัยภายใต้โครงการวิจัยท้าทายไทย : ประเทศไทยไร้พยาธิใบไม้ตับ (Fluke Free Thailand) แก่สถาบันวิจัยมะเร็งท่อน้ำดี มหาวิทยาลัยขอนแก่น ตั้งแต่งบประมาณ 2559 จนถึงปัจจุบัน โดยหวังผลให้เกิดการแก้ไขปัญหาโรคพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้ำดีให้ลดน้อยลงหรือหมดไปจากประเทศไทย ทั้งยังได้ให้ทุนอุดหนุนเพิ่มเติมเพื่อทำกิจกรรมส่งเสริมและสนับสนุนพัฒนานวัตกรรมชุดตรวจคัดกรองพยาธิใบไม้ตับสำเร็จรูปชนิดเร็ว OV-RDT สำหรับตรวจวินิจฉัยโรคพยาธิใบไม้ตับในชุมชน ซึ่งได้ส่งมอบให้กระทรวงสาธารณสุขนำไปใช้ตามแผนยุทธศาสตร์กำจัดโรคพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้ำดี ปี 2559-2568 ไปแล้วเมื่อวันที่ 27 สิงหาคม 2564 จำนวน 100,000 ชุด และในครั้งนี้ สำนักงานการวิจัยแห่งชาติ ได้ร่วมกับสถาบันวิจัยมะเร็งท่อน้ำดี มหาวิทยาลัยขอนแก่น ได้มอบชุดตรวจปัสสาวะสำหรับตรวจวินิจฉัยโรคพยาธิใบไม้ตับในชุมชน ให้แก่กรมควบคุมโรค จำนวน 40,000 ชุด เพื่อถวายเป็นพระราชกุศลในวโรกาสเฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวมหาวชิราลงกรณบดินทรเทพยวรางกูร ทรงเจริญพระชนมายุครบ 70 พรรษา สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง เนื่องในโอกาสมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา 90 พรรษา สำนักงานการวิจัยแห่งชาติ ได้สนับสนุนนวัตกรรมที่เป็นประโยชน์อย่างมากสำหรับประชาชนชาวไทย และสำนักงานการวิจัยแห่งชาติยังยินดีที่จะให้การสนับสนุนในการพัฒนานวัตกรรมอื่นๆ รวมถึงสนับสนุนงานวิจัย ในทุกๆ ด้าน ที่จะเป็นประโยชน์แก่ประเทศชาติ และประชาชนชาวไทยต่อไป”
________ด้าน นพ.โสภณ เอี่ยมศิริถาวร กล่าวขอบคุณ มหาวิทยาลัยขอนแก่น สำนักงานการวิจัยแห่งชาติ และคณะนักวิจัยผู้คิดค้นนวัตกรรมจากสถาบันวิจัยมะเร็งท่อน้ำดี ว่า “ชุดตรวจคัดกรองพยาธิใบไม้ตับสำเร็จรูปชนิดเร็ว OV-RDT ที่ได้รับในครั้งนี้ ถือเป็นเครื่องมือสนับสนุนแผนยุทธศาสตร์ “กำจัดโรคพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้ำดี ปี 2559-2568” ได้เป็นอย่างดีและเห็นผลเป็นรูปธรรม การตรวจปัสสาวะนี้จะเป็นปัจจัยหนึ่งที่จะทำให้สามารถค้นหาผู้ติดเชื้อที่แท้จริง ให้ได้รับยารักษาเพื่อการกำจัดโรคพยาธิใบไม้ตับได้ทันท่วงที ทั้งยังให้ผลการตรวจเชิงปริมาณที่สัมพันธ์กับความหนาแน่นของพยาธิ ทำให้สามารถนำมาใช้ในการตรวจประเมินหลังการให้ยารักษา รวมไปถึงการหาอัตราการติดเชื้อซ้ำหรือการติดเชื้อใหม่ได้ด้วย โดยกรมควบคุมโรค สามารถเก็บตัวอย่างจากประชากรเป้าหมายจำนวนมากได้ง่ายและรวดเร็ว ซึ่งจะทำให้มีความเป็นไปได้ในการตรวจเพื่อครอบคลุมกลุ่มประชากรที่เสี่ยงต่อการติดเชื้อพยาธิใบไม้ตับทั่วประเทศ ที่มีอยู่กว่า 6-10 ล้านคน ชุดตรวจคัดกรองนอกจากจะเป็นเครื่องมือในการควบคุมเพื่อกำจัดพยาธิเชิงพื้นที่สนับสนุนแนวนโยบายการกำจัดพยาธิใบไม้ตับเพื่อลดมะเร็งท่อน้ำดีของประเทศไทย แล้ว ยังนำไปสู่ความสำเร็จในการควบคุมโรคพยาธิใบไม้ตับ ส่งผลลดความเสี่ยงอุบัติการณ์การเกิดมะเร็งท่อน้ำดีต่อไป”
________ชุดตรวจพยาธิใบไม้ตับสำเร็จรูปชนิดเร็ว (OV-RDT) เป็นนวัตกรรมที่สถาบันวิจัยมะเร็งท่อน้ำดี คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น ได้คิดค้นและพัฒนาการนวัตกรรมการตรวจวินิจฉัยพยาธิใบไม้ตับด้วยวิธีใหม่ โดยใช้ตัวตรวจจับจำเพาะหรือโมโนโคลนอลแอนติบอดี (monoclonal antibody) ที่มีความจำเพาะต่อพยาธิใบไม้ตับ และเป็นสารตรวจจับสิ่งคัดหลั่ง หรือแอนติเจนของพยาธิใบไม้ตับในปัสสาวะ เป็นการพัฒนาต่อยอดจากการตรวจวิธี ELISA ให้มีรูปแบบที่ง่ายขึ้น ใช้เวลาสั้นลง และใช้ได้ในภาคสนาม โดยการตรวจใช้เวลาเพียง 10 นาที ทั้งนี้ ได้ดำเนินการขออนุญาตขึ้นทะเบียน อย.แล้ว แต่ยังอยู่ในขั้นตอนการผลิตเชิงพาณิชย์ ในอนาคตอันใกล้ ประชาชนจะสามารถซื้อชุดตรวจคัดกรองพยาธิใบไม้ตับสำเร็จรูปชนิดเร็ว OV-RDT เพื่อให้ตรวจคัดกรองได้เอง
ข่าว/ภาพ : วัชรา น้อยชมภู
