มข.จับมือศิลปินหมอลำอีสานแถลงปกป้องสิทธิ์ผลประโยชน์การละเมิดสิขสิทธิ์ภาพนิ่งและวิดีทัศน์การแสดงสด

มหาวิทยาลัยขอนแก่น โดย ฝ่ายศิลปวัฒนธรรมและเศรษฐกิจสร้างสรรค์ ศูนย์วัฒนธรรม และชมรมหมอลำเรื่องต่อกลอน ร่วมแถลงข่าว “การถูกละเมิดสิทธิ์การบันทึกภาพนิ่งหรือภาพวิดีทัศน์การแสดงหมอลำ” โดยมี รศ.ดร.นิยม วงศ์พงษ์คำ รองอธิการบดีฝ่ายศิลปวัฒนธรรมและเศรษฐกิจสร้างสรรค์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น ร่วมด้วย นางอุไร ฉิมหลวง หรือ นกน้อย อุไรพร ในฐานะประธานชมรมหมอลำเรื่องต่อกลอน นายภักดี พลล้ำ ในฐานะรองประธานชมรมหมอลำเรื่องต่อกลอน และนายสมจิตร ทองบ่อ หรือ “สมจิตร บ่อทอง” ศิลปินหมอลำและคณะกรรมการชมรมหมอลำเรื่องต่อกลอน ร่วมแถลงข่าว พร้อมด้วย อ.ดร.ลัดดาวัลย์ สีพาชัย รักษาการแทนผู้อำนวยการศูนย์ศิลปวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยขอนแก่น คณะผู้บริหาร ตัวแทนจากวัฒนธรรมจังหวัด ศิลปินหมอลำ และสื่อมวลชน ร่วมเป็นเกียรติในพิธีแถลงข่าว เมื่อวันที่ 5 สิงหาคม 2563 ณ ห้องประชุมสิริคุณากร 3 อาคารสิริคุณากร มหาวิทยาลัยขอนแก่น

รศ.ดร.นิยม วงศ์พงษ์คำ รองอธิการบดีฝ่ายศิลปวัฒนธรรมและเศรษฐกิจสร้างสรรค์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น กล่าวว่า ในนามมหาวิทยาลัยขอนแก่นรู้สึกยินดีอย่างยิ่ง และขอขอบคุณสื่อมวลทุกแขนง และท่านผู้มีเกียรติทุกท่านที่กรุณาให้ความสำคัญและให้เกียรติในงานแถลงข่าวการถูกละเมิดสิทธิ์การบันทึกภาพนิ่งหรือภาพวิดีทัศน์การแสดงหมอลำ ในยุคที่มีกระบวนการสื่อสารที่สามารถทำได้อย่างง่ายดาย และมีความสะดวกสบาย และปฏิเสธไม่ได้ว่าเครือข่ายสื่ออนไลน์เป็นเครือข่ายขนาดใหญ่ ใช้เป็นพื้นที่ในการสื่อสารและสร้างปฏิสัมพันธ์กับบุคคลอื่นๆ ได้อย่างไร้พรมแดน รวมถึงการสื่อสารงานด้านศิลปวัฒนธรรมซึ่งถือเป็นเรื่องน่ายินดี ทั้งนี้หมอลำซึ่งเป็นศิลปะและการแสดงพื้นบ้านของภาคอีสาน ถือเป็นมรดกทางภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม แต่กว่าจะเป็นการแดงในแต่ละชุดและสร้างความชื่นชอบให้กับผู้ชมในงานต่างๆ ล้วนผ่านเรื่องราวความเป็นมาที่มีคุณค่าอย่างยิ่ง และที่สำคัญในปัจจุบันนี้หมอลำถือเป็นอุตสาหกรรมบันเทิงที่สามารถสร้างรายได้ จึงทำให้ศิลปินหมอลำได้ตระหนักถึงความสำคัญที่จะปกป้องผลงานที่เกิดจากการสั่งสมภูมิปัญญาที่มีคุณค่า ซึ่งเป็นรากวัฒนธรรมท้องถิ่นของอีสาน ทั้งนี้มหาวิทยาลัยขอนแก่นเชื่ออย่างยิ่งว่าการแถลงข่าวโดยเฉพาะอย่างยิ่งการถูกละเมิดสิทธิ์ซึ่งเป็นสิ่งที่น่าเสียดายและน่าละอายอย่างยิ่ง โดยกว่าที่คณะหมอลำแต่ละคณะจะมีชื่อเสียงได้ทุกวันนี้ ล้วนมาจากการสั่งสมประสบการณ์ หยาดเหงื่อ และเลือดเนื้อ แต่กลับถูกละเมิดสิทธิ์ในด้านต่างๆ อาทิ การบันทึกภาพนิ่งและภาพวิดีทัศน์ จึงเป็นโอกาสอันดีที่ภาคีเครือข่ายหมอลำเรื่องต่อกลอน ที่ลุกขึ้นมาเพื่อปกป้องสิทธิ์ และมรดกทางภูมิปัญญาการแสดงหมอลำให้คงอยู่สืบไป มหาวิทยาลัยขอนแก่นในฐานะที่เป็นศูนย์กลางทางด้านศิลปวัฒนธรรมในอีสาน และลุ่มน้ำโขง ถือโอกาสนี้ในการยืนยันว่าจะส่งเสริมศิลปวัฒนธรรม โดยเฉพาะหมอลำและศาสตร์อื่นๆ อย่างจริงจัง สิ่งใดที่มหาวิทยาลัยขอนแก่นสามารถทำได้โดยเฉพาะการปกป้องสิทธิ์อันชอบธรรม ปกป้องภูมิปัญญาที่พวกเราหวงแหน

รศ.ดร.นิยม วงศ์พงษ์คำ เพิ่มเติมว่า มหาวิทยาลัยขอนแก่นเล็งเห็นความสำคัญ และเชื่อว่าพี่น้องหมอลำภาคอีสานมีความสบายใจยิ่งขึ้น ในนามมหาวิทยาลัยขอนแก่นซึ่งเป็นสถาบันทางภาครัฐยืนยันที่จะปกป้อง และให้ความช่วยเหลือทุกด้านเต็มที่ตามศักยภาพ เมื่อเจ็บป่วยก็มีโรงพยาบาลศรีนครินทร์รองรับ หากติดขัดเรื่องกฎหมายก็มีคณะนิติศาสตร์ที่ร่วมช่วยเหลือ ทางมหาวิทยาลัยขอนแก่นขอเป็นส่วนหนึ่งในการร่วมทุกข์ร่วมสุขในทุกด้าน โดยเฉพาะความเดือดร้อนของรากวัฒนธรรมที่ต้องยื่นมือเข้าช่วยเหลือต่อไป

นางอุไร ฉิมหลวง หรือ นกน้อย อุไรพร ในฐานะประธานชมรมหมอลำเรื่องต่อกลอน กล่าวว่า ในการแถลงข่าวการถูกละเมิดสิทธิ์การบันทึกภาพนิ่งหรือภาพวิดีทัศน์การแสดงหมอลำ เบื้องต้นได้มีการประชุมร่วมกับมหาวิทยาลัยขอนแก่น โดย รศ.นพ.ชาญชัย พานทองวิริยะกุล อธิการบดีมหาวิทยาลัยขอนแก่น เป็นประธานในการประชุม และเห็นถึงความสำคัญอย่างยิ่ง โดยที่ผ่านมามีการมองข้ามเรื่องของการละเมิดลิขสิทธิ์การแสดงสด ซึ่งล้วนเป็นทรัพย์สินทางปัญญาและเป็นภูมิปัญญาที่มีการสั่งสมกันมาอย่างยาวนาน ตกทอดมาจากบรรพบุรุษ คณะหมอลำหลายคณะมีการสั่งสมมามากกว่า 60-70 ปี เมื่อมาถึงยุคสื่อสังคมออนไลน์ และมาถึงการเกิดวิกฤตการแพร่ระบาดของโควิด-19 ทำให้เกิดช่องว่างโดยเฉพาะมีการละเมิดสิทธิ์ในการสร้างรายได้ตามสื่อสังคมออนไลน์ มากยิ่งขึ้นและยากที่จะควบคุม ในกลุ่มของคณะหมอลำทั่วภาคอีสานจึงเล็งเห็นความสำคัญในการเผยแพร่หมอลำผ่านสื่อสังคมออนไลน์ต่างๆ ซึ่งล้วนละเมิดสิทธิ์และทรัพย์สินทางปัญญาของผู้สร้างสรรค์ผลงาน จึงได้มีการรวมกลุ่มของคณะหมอลำในภาคอีสานและเรียกร้องในการเล็งเห็นถึงลิขสิทธิ์และทรัพย์สินทางปัญญาในส่วนนี้

นกน้อย อุไรพร เพิ่มเติมว่า สำหรับผู้ชื่นชอบในผลงานสามารถบันทึกวิดีทัศน์และถ่ายภาพนิ่งได้ โดยทางเครือข่ายชมรมหมอลำเรื่องต่อกลอนไม่ได้ห้ามโดยเด็ดขาด แต่ผู้บันทึกต้องไม่นำวิดีทัศน์และภาพนิ่งไปใช้ในเชิงพานิชย์ ซึ่งที่ผ่านมาการกระทำในลักษณะนี้มีเป็นจำนวนมาก และมีการแอบอ้างชื่อของคณะหมอลำเพื่อหาผลประโยชน์ เรียกรับโฆษณาและสร้างรายได้ให้กับตนเอง ไม่เกิดผลดีกับศิลปินและผู้สร้างสรรค์ผลงาน หากมีความต้องการที่จะเผยแพร่ก็สามารถขออนุญาตจากทางคณะหมอลำเพื่อยินยอมต่อไป ทั้งนี้มีการรวมกลุ่มและได้รับการช่วยเหลือจากมหาวิทยาลัยขอนแก่นโดยเฉพาะในฝ่ายกฎหมาย ในส่วนของมาตรการผ่อนปรนในสถานการณ์โควิด-19 จากรัฐบาล ทางคณะหมอลำทุกคณะมีความพร้อมในการรับมือ และทำการแสดงภายใต้ข้อกำหนดของรัฐบาล อาทิ การสวมหน้าอนามัย เว้นระยะทางสังคม และสาธารณสุขร่วมดูและความปลอดภัย แต่ทั้งนี้ขึ้นกับสถานการณ์และแนวทางเกี่ยวกับโควิด-19 ของทางภาครัฐ เมื่อมีการผ่อนปรนและสามารถเปิดทำการแสดงได้อย่างเต็มรูปแบบทางชมรมหมอลำเรื่องต่อกลอน มีแนวคิดในการเปิดการแสดงรวมใจหมอลำภาคอีสาน ในพื้นที่จังหวัดขอนแก่น จังหวัดมหาสารคาม จังหวัดอุดรธานี เพื่อเป็นการช่วยเหลือคณะหมอลำและการแสดงอื่นๆ ของอีสานต่อไป

สำหรับการแถลงข่าว “การถูกละเมิดสิทธิ์การบันทึกภาพนิ่งหรือภาพวิดีทัศน์การแสดงหมอลำ” จัดขึ้นเนื่องจากมหาวิทยาลัยขอนแก่น โดย ฝ่ายศิลปวัฒนธรรมและเศรษฐกิจสร้างสรรค์ ศูนย์วัฒนธรรม และชมรมหมอลำเรื่องต่อกลอนภาคอีสาน รวมถึงศิลปินหมอลำ ได้เล็งเห็นถึงปัจจุบันที่สื่อสังคมออนไลน์ได้เข้ามามีบทบาทในการดําเนินชีวิต จึงมีระบบการดําเนินงานธุรกิจและสื่อประชาสัมพันธ์ในรูปแบบต่าง ๆ ผ่านสื่อสังคมออนไลน์มากมาย อาทิ YouTube, Facebook และ Line เป็นต้น ซึ่งสามารถสร้างมูลค่าทางธุรกิจได้ นับเป็นโอกาสที่ผู้สร้างสรรค์ผลงาน จะได้เผยแพร่ผลงาน และสร้างรายได้จากงานสร้างสรรค์ผ่านช่องทางดังกล่าว ซึ่งในวงการหมอลําเรื่องต่อกลอนก็เช่นเดียวกัน ได้มีการสร้างสรรค์ผลงานที่มาจากสติปัญญา ความวิริยะ อุตสาหะ และจากการระดมความคิดของกลุ่มคนซึ่งสั่งสมประสบการณ์ เกิดเป็นภูมิปัญญาที่ตกทอดเป็นมรดกทางวัฒนธรรมจากรุ่นสู่รุ่นเป็นเวลายาวนาน เป็นผลงานที่สร้างสรรค์ขึ้นบนเวทีการแสดง ทําให้ผลงานนั้นจึงเป็นทรัพย์สินทางปัญญาที่คณะหมอลําเป็นผู้ทรงสิทธิ์ทางกฎหมายไว้ซึ่งการหาผลประโยชน์จากการเผยแพร่ผลงานการแสดงรวมถึง กิจกรรมต่าง ๆ ที่เกิดจากการสร้างสรรค์ผลงานของคณะหมอลํา และรักษาผลประโยชน์และป้องกันผลกระทบที่จะทำให้เกิดความเสียหายให้กับคณะหมอลำโดยมีการแอบแฝงผลประโยชน์ทางธุรกิจ โดยการแถลงข่าวมีสาระสำคัญดังนี้

  1. อนุญาตให้เผยแพร่ ทําซ้ำ หรือดัดแปลง ภาพนิ่งศิลปินหรือการแสดงหน้าเวทีหรือผลงานอันมีสิทธิ์อื่น ๆ ที่ไม่ก่อให้เกิดความเสียหายกับศิลปินและทางคณะหมอลํา แต่ไม่อนุญาตให้เผยแพร่ภาพเคลื่อนไหวหรือภาพนิ่งของ ศิลปิน การแสดงของวงหมอลํา หรือกิจกรรมอื่นใดของวงหมอลําที่ไม่เหมาะสม โดยที่ภาพดังกล่าวอาจนําไปสู่ความเสียหายกับศิลปินหรือวงหมอลํา
  2. อนุญาตให้เผยแพร่ คลิปวีดีโอความยาวไม่เกิน 5 นาทีในสื่อออนไลน์ที่ชอบด้วยกฎหมายและไม่ขัดต่อ ศีลธรรมอันดีของประชาชน และต้องเป็นคลิปวีดีโอที่ไม่ก่อความเสียหายต่อชื่อเสียง หรือเป็นการละเมิดสิทธิอย่าง หนึ่งอย่างใดให้กับทางศิลปินและคณะหมอลํา หากผู้ใดมีความประสงค์จะเผยแพร่ ผลงานการแสดงหน้าเวทีหรือ กิจกรรมใด ๆ ที่เกี่ยวกับการแสดงของคณะหมอลําที่เป็นสมาชิกในภาคีเครือข่ายหมอลําเรื่องต่อกลอนในรูปแบบของ ภาพเคลื่อนไหวในสื่อออนไลน์ใด ๆ เช่น YouTube, Facebook และ Line เป็นต้น ที่มีความยาวเกิน 5 นาที เพื่อ แสวงหาประโยชน์ให้กับตน จะดําเนินการได้ก็ต่อเมื่อได้รับการอนุญาตให้เผยแพร่จากคณะหมอลํานั้น ๆ หรือกรณีที่มีกฎหมายอนุญาตให้ทําได้
  3. อนุญาตให้มีการถ่ายทอดสด (live) การแสดงของวงหมอลําหรือเผยแพร่ผลงานอันมีลิขสิทธิ์ทาง Facebook, line , Youtube เพจส่วนตัว หรือสื่อออนไลน์อื่น ๆ ได้ ในความยาวไม่เกิน 15 นาที แต่ต้องมิใช่การ กระทําเพื่อแสวงหาผลประโยชน์ส่วนตนในเชิงพาณิชย์และต้องเป็นเนื้อหาการถ่ายทอดสดที่ไม่ก่อความเสียหาย ให้กับทางศิลปินและคณะหมอลํา หากมีความประสงค์จะถ่ายทอดสด (live) ที่เผยแพร่ผลงานอันมีลิขสิทธิ์ใน ช่องทางFacebook, Line, YouTube หรือสื่อออนไลน์อื่น ๆ เกิน 15 นาที จะทําได้ก็ต่อเมื่อได้รับอนุญาตจากทาง คณะหมอลําในฐานะผู้ทรงสิทธิ์เท่านั้น
  4. ในการที่บุคคลหรือกลุ่มบุคคลใดที่จะรับงานโฆษณา ประชาสัมพันธ์ โดยการเผยแพร่ ดัดแปลง หรือ ทําซ้ำการแสดงของคณะหมอลําผ่านช่องทางสื่อออนไลน์ต่า งๆ เช่น Facebook, line, YouTube เป็นต้น ต้องได้รับ การยินยอมจากคณะหมอลํานั้น ๆ เสียก่อนจึงจะดําเนินการได้

ข่าว/ภาพ ณัฐวุฒิ จารุวงศ์

Scroll to Top