มหาวิทยาลัยขอนแก่น โดย สำนักบริการวิชาการ ร่วมกับ สาขาวิชาวิศวกรรมเกษตร คณะวิศวกรรมศาสตร์ เดินหน้าโครงการนวัตกรรมเพื่อสังคม ทดสอบเครื่องต้นแบบเตาเผาไร้ควันและเครื่องผลิตถ่านอัดแท่ง มุ่งแก้ปัญหาการเผาวัสดุเหลือใช้ทางการเกษตรที่เป็นสาเหตุสำคัญของมลพิษทางอากาศและ PM 2.5 พร้อมสร้างมูลค่าเพิ่มและรายได้ให้ชุมชนอย่างยั่งยืน
ปัญหาหมอกควันและฝุ่น PM 2.5 – วิกฤตที่ต้องเร่งแก้ไข จากสถานการณ์มลพิษทางอากาศที่เกิดขึ้นซ้ำซากในทุกปี โดยเฉพาะในช่วงหลังฤดูเก็บเกี่ยว การเผาวัสดุเหลือใช้ทางการเกษตรเป็นหนึ่งในสาเหตุหลักที่ก่อให้เกิดปัญหาหมอกควันและฝุ่น PM 2.5 ที่ส่งผลกระทบต่อสุขภาพของประชาชนในวงกว้างมหาวิทยาลัยขอนแก่นจึงได้ริเริ่มโครงการนี้เพื่อแก้ไขปัญหาดังกล่าวอย่างยั่งยืน
รศ.ดร.กิตติพงษ์ ลาลุน
นวัตกรรมเพื่อชุมชน – จากห้องปฏิบัติการสู่การใช้งานจริง รศ.ดร.กิตติพงษ์ ลาลุน อาจารย์ประจำภาควิชาวิศวกรรมเกษตร อธิบายถึงนวัตกรรมที่พัฒนาขึ้นว่า “เราได้ออกแบบเตาเผาไร้ควันและเครื่องผลิตถ่านอัดแท่งโดยคำนึงถึงการใช้งานจริงในชุมชน เน้นการใช้วัสดุที่หาได้ง่ายในท้องถิ่น ราคาประหยัด และที่สำคัญคือใช้น้ำมันพืชที่ผ่านการใช้งานแล้วเป็นเชื้อเพลิงสำหรับเตาเผาไร้ควัน ซึ่งเป็นการจัดการขยะอีกรูปแบบหนึ่งด้วย” โดยผลิตภัณฑ์ที่ได้สามารถนำไปใช้ประโยชน์ได้หลากหลาย เช่น ถ่านหุงต้มคุณภาพสูง,ถ่านดูดกลิ่นชีวภาพ
การขับเคลื่อนสู่ความยั่งยืน รศ.ดร.ศุภสิทธิ์ คนใหญ่ รองผู้อำนวยการฝ่ายวิชาการสำนักบริการวิชาการ กล่าวถึงเป้าหมายของโครงการว่า “เราไม่ได้เพียงแค่นำเทคโนโลยีไปให้ชุมชน แต่มุ่งเน้นการสร้างความเข้มแข็งให้ชุมชนสามารถพึ่งพาตนเองได้ในระยะยาว ผ่านการถ่ายทอดองค์ความรู้ การฝึกอบรม และการสร้างเครือข่ายความร่วมมือ” โดยมีแผนการดำเนินงานประกอบด้วย: การอบรมเชิงปฏิบัติการให้กับเกษตรกรในพื้นที่, การจัดตั้งกลุ่มวิสาหกิจชุมชนเพื่อบริหารจัดการการผลิตและการตลาด , การพัฒนาช่องทางการจัดจำหน่าย, การติดตามและประเมินผลอย่างต่อเนื่อง ซึ่งผลประโยชน์ที่ชุมชนจะได้รับ ประกอบไปด้วย การสร้างรายได้เสริมจากวัสดุเหลือใช้ทางการเกษตร, ลดต้นทุนการผลิตจากการใช้ผลิตภัณฑ์ในครัวเรือน, พัฒนาทักษะและองค์ความรู้ใหม่ , สร้างความตระหนักด้านสิ่งแวดล้อม,เสริมสร้างความเข้มแข็งของชุมชน
โครงการได้รับการสนับสนุนงบประมาณจากศูนย์บริหารเทคโนโลยีและนวัตกรรม ฝ่ายวิสาหกิจและสังคมยั่งยืน สำนักงานอธิการบดี มหาวิทยาลัยขอนแก่น ภายใต้ทุนส่งเสริมความร่วมมือเพื่อสร้างประโยชน์ให้สังคมสู่การพัฒนาที่ยั่งยืน พ.ศ.2567 ซึ่งความสอดคล้องกับเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืน (SDGs) โดยโครงการนี้ตอบสนองเป้าหมาย SDGs หลายประการ ได้แก่: เป้าหมายที่ 1: ขจัดความยากจน , เป้าหมายที่ 8: การจ้างงานที่มีคุณค่าและการเติบโตทางเศรษฐกิจ เป้าหมายที่ 11: เมืองและชุมชนที่ยั่งยืน, เป้าหมายที่ 12: การผลิตและการบริโภคที่ยั่งยืน, เป้าหมายที่ 13: การรับมือการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ
แผนการขยายผลในอนาคต โดยสำนักบริการวิชาการ มหาวิทยาลัยขอนแก่นวางแผนขยายผลโครงการไปยังพื้นที่อื่นๆ ในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ โดยจะใช้ชุมชนต้นแบบที่ตำบลกุดกว้าง อำเภอหนองเรือ จังหวัดขอนแก่น เป็นแหล่งเรียนรู้และถ่ายทอดประสบการณ์ โดยผู้สนใจสามารถติดตามความคืบหน้าของโครงการและสอบถามข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่สำนักบริการวิชาการ มหาวิทยาลัยขอนแก่น หรือติดตามผ่านช่องทางสื่อสังคมออนไลน์ของมหาวิทยาลัย
